Voor deze gelegenheid in het Van Abbemuseum opent het Museum of Arte Útil zijn archief met meer
dan 200 projecten, dat in de afgelopen twee jaar is opgebouwd. Deze projecten ontwikkelen
strategieën en methoden die ons gedrag in de samenleving veranderen. In het museum kunnen de
‘gebruikers’ de projecten activeren en is er ook ruimte voor analyse en debat.

Context
Arte Útil staat niet op zich, maar is onderdeel van een bredere maatschappelijke transformatie. Onze wereld is, op verschillende niveaus, al jarenlang in beweging. Onze politiek, onze economie, onze geloofsovertuigingen en onze kunst; ze zijn allemaal sterk aan het veranderen. Zaken die vroeger door de overheid werden geregeld als pensioen of arbeidsongeschiktheid worden nu door kleine groepen professionals of vrijwilligers georganiseerd. Elke groep is een soort ‘minimaatschappij’ met eigen opvattingen over esthetiek en communicatie. Het Museum of Arte Útil toont kunstenaars die in deze nieuwe sociale formatie hun positie hebben ingenomen. Van museum naar sociale krachtcentrale Hoe ‘gebruiken’ wij het museum? Hoe kan het een plek van productie en samenwerking worden? Met dit project wil men het museum omvormen tot een ‘sociale krachtcentrale’. Het hart van het project bestaat uit het Arte Útil archief en toont een belangrijke ontwikkeling in de kunstpraktijk van de afgelopen decennia. Het levert de brandstof voor de sociale krachtcentrale. Honderden projecten die geactiveerd, geanalyseerd en besproken kunnen worden. Het Museum of Arte Útil heeft een bijzondere centrale scenografie, gevormd door een houten ronde wand, die alle zalen in het museum met elkaar verbindt en die doorloopt tot buiten het gebouw. Verspreid over de zalen van het museum, waar strategieën aan de orde komen als ‘Gebruik het zelf’, ‘Omwerken van instituties’ en ‘I-legaal’, is materiaal te zien van eerder gerealiseerde projecten en van live projecten. Veel van de live projecten hebben een verbinding met Eindhoven. Dit kan zijn via partnerschappen met lokale organisaties, zoals de Helicon opleiding, de openbare bibliotheek, Philips en Design Academy Eindhoven. Of via speciaal hiervoor uitgenodigde kunstenaars die aan de slag gaan in de stad, zoals Jeanne van Heeswijk, Lara Almarcegui en het Oostenrijkse collectief Wochenklausur.

Arte Útil-projecten
Een mooi voorbeeld van een speciaal voor het museum ontwikkeld Arte Útil-project is de is de Honest Shop,
gerealiseerd in samenwerking met de Britse kunstorganisatie Grizedale Arts. Het doel van de Honest
Shop is om de mensen in Eindhoven en omgeving te stimuleren om artikelen te produceren voor en door
elkaar. Zelfgemaakte producten kunnen naar de Honest Shop worden gebracht en verkocht. Sinds de Dutch
Design Week in oktober staat de voorloper van de Honest Shop, de Honest Stall in het museum en deze is
een groot succes. Een ander project is Light Therapy van de Sloveense kunstenares Apolonija Šušteršič. Light
Therapy is oorspronkelijk gemaakt voor het Moderna Museet in Stockholm en is bedoeld om lichte winterdepressies en slaapproblemen te voorkomen. De lichttherapieruimte in het Museum of Arte Útil kan door de gunstige werking van ultramarijn licht de communicatie en sociale interactie stimuleren. Bezoekers kunnen gebruikmaken van deze lichttherapie die wordt gerealiseerd in samenwerking met de Stichting Onderzoek Licht en Gezondheid (SOLG) en Philips Lighting uit Eindhoven.

Publieksparticipatie
Regelmatig vinden er discussies en workshops plaats rondom een aantal centrale vragen en problemen omtrent het idee en de praktijk van Arte Útil. Deze discussies vinden plaats in de ‘Zaal van controverses’. In
de centrale ruimte in de tentoonstelling, de ‘Archiefruimte’, hebben de gebruikers van het museum de mogelijkheid de verschillende projecten in de hele wereld te leren kennen. Hier kunnen ze zelf ook projecten toevoegen aan het Arte Útil-archief. Het Museum of Arte Útil is, wat onderzoek en fysieke vorm betreft, een doorlopend en permanent onvoltooid proces. Om het volledige potentieel ervan te verwezenlijken zijn gebruikers nodig.

Nuttige termen
Omdat een groot deel van het vocabulaire waarover we beschikken om kunst te beschrijven, ontoereikend lijkt te zijn om dit soort projecten te bespreken, heeft theoreticus Stephen Wright de opdracht gekregen een lexicon te ontwikkelen voor het Museum of Arte Útil. Het bevat termen die volgens Wright moeten worden
afgedankt en begrippen die hij aanduidt als ‘concepten in opkomst’. Stephen Wright is schrijver en professor aan de European School of Visual Arts.

Het team van het Museum of Arte Útil:
Nick Aikens, Tania Bruguera, constructLab (met Alex Roemer, Bureau d’Études, Collective Works e.a.), Annette Eliëns, Charles Esche, Annie Fletcher, Gemma Medina en Alessandra Saviotti.

Subsidiegevers
Museum of Arte Útil wordt ondersteund door het Mondriaan Fonds, geïnitieerd via het experimentele
programma Using Art. Dit programma richt zich op de complexe spanning tussen kunst haar autonomie en haar engagement. Using Art onderzoekt andere mogelijkheden om kunst te maken en te presenteren waarbij de vraag naar het gebruik centraal staat. De toeschouwer krijgt hierbij een actieve rol toebedeeld als
gebruiker.

Museum of Arte Útil is de eerste tentoonstelling van het Van Abbemuseum in het kader van het programma The Uses of Art – The Legacy of 1848 and 1989 van de museumconfederatie L’Internationale, dat wordt
ondersteund door het Cultuurprogramma van de Europese Unie. De confederatie bestaat uit zes Europese
musea en wordt ondersteund door partners uit het academische en artistieke veld. Het programma bevat
tentoonstellingen, symposia, publicaties, magazines, een online forum, een educatieplatform en uitwisselingen van personeel.

© Nationale Recreatiegids